Jak zmierzać ku ekoinnowacyjności

Mówi się bardzo dużo o tym, że gospodarki powinny zmierzać w kierunku zielonych technologii. Tylko czy polskie firmy są naprawdę ekoinnowacyjne?

Rzeczywiście kwestie środowiskowe coraz silniej wpływają na całe gospodarki i społeczeństwa. W efekcie coraz częściej uwzględniane są one w modelach biznesowych firm i strategiach polityk gospodarczych na poziomie krajów. Widać to szczególnie po wybuchu wojny w Ukrainie, która zintensyfikowała dyskusję o poprawie efektywności energetycznej. W Banku Millennium chcieliśmy zwrócić uwagę na aspekt ekologii i dlatego przygotowaliśmy raport o ekoinnowacyjności regionów Polski.  

Co z niego wynika?

Liderami ekoinnowacyjności są w Polsce duże ośrodki akademickie i przemysłowe. Jest to możliwe dzięki dostępowi do kapitału finansowego, ale też dostępowi do zasobów ludzkich. Liderem zestawienia jest woj. pomorskie, w czołówce jest też Mazowsze i Małopolska. W ostatnim czasie wiele mówi się o zielonej energii, należy jednak zwrócić uwagę, że ekoinnowacyjność to też kwestia bardziej efektywnego wykorzystania zasobów. To wydobycie surowców i ich przetwarzanie odpowiada za około połowy emisji gazów cieplarnianych. Kluczowe jest zatem ograniczenie eksploatacji zasobów naturalnych. Z tej perspektywy ważne jest budowanie gospodarki obiegu zamkniętego. Musimy nie tylko produkować ekologiczne produkty, ale także zastanowić się, co z nimi zrobić po zakończeniu okresu użytkowania.

Trzeba patrzeć na produkt już od momentu wydobycia surowców aż po recykling. Wciąż jest problem ze rozumieniem wpływu całego cyklu życia produktu na otoczenie?

Obecnie ekoinnowacyjne rozwiązania koncentrują się na tworzeniu produktów i rozwiązań bardziej przyjaznych środowisku. Przykładowo, Polska jest jednym z liderów produkcji baterii do aut elektrycznych. Czy dziś wiemy, co z nimi zrobimy, kiedy zakończy się ich cykl życia? Trzeba wykonać sporo pracy, by przygotować realne rozwiązania. Zwracamy na to uwagę w naszym indeksie. Wykorzystaliśmy w nim 17 zmiennych, które zgrupowaliśmy w cztery kategorie: nakłady na ekoinnowacje, efekty ekoinnowacji, działalność społeczno-ekonomiczną w zakresie ekoinnowacyjności czy efektywność wykorzystania zasobów. Chcemy bowiem zwrócić uwagę na różne aspekty ekoinnowacyjności, a nie tylko na transformację energetyczną.

Jak wygląda świadomość ze strony polskiego przedsiębiorcy? Czy wciąż kierują się tylko rachunkiem ekonomicznym?

Myślę, że przez ostatnie dwa lata to się zmieniło. Kwestia efektywności energetycznej, ale też szeroko rozumiana większa efektywność wykorzystania zasobów staje się sposobem na poprawę konkurencyjności firm i gospodarek. Ci, którzy mają tę świadomość w długim okresie mają szansę na osiągnięcie lepszych wyników. W przyszłości będzie tak, że ci, którzy nie poprawią efektywności, będą musieli liczyć się z wyższymi kosztami, a w związku z tym wyższymi cenami swoich produktów i utratą konkurencyjności. W tym aspekcie mamy spory dystans do pokonania. Polska jest przedostatnia w Unii Europejskiej jeśli chodzi o ekoinnowacyjność, a polski przemysł należy do jednych z najbardziej energochłonnych w UE. Na tegorocznym EKG słyszeliśmy o wielu pozytywnych inicjatywach, ale do zrobienia jest bardzo dużo, ponieważ inne gospodarki inwestują w ten obszar. Przykładowo w USA w ramach programu zwalczającego inflację na zielone technologie przeznaczono blisko 400 mld dol. Większość krajów UE do zielonej transformacji wykorzystuje środki z krajowych planów odbudowy. Dlatego tak ważne jest, aby aktywnie działać w tym kierunku. Temu ma służyć nasz indeks – chcemy stworzyć platformę do dyskusji, wymiany doświadczeń, inspiracji. Ułatwić regionom analizę mocnych i słabych stron w zakresie ekoinnowacyjności. Wraz z AGH, SGH i Urzędem Patentowym RP chcemy wspierać ekoinnowacyjność i o niej szeroko rozmawiać. Nasz raport jest dowodem, że współpraca przynosi realne efekty, ponieważ Urząd Patentowy RP przygotował dane o ekopatentach w naszym kraju specjalnie na potrzeby naszego Eko-indeksu Millennium i na jego łamach miały one premierę.