Podsłuchy problemem dla przedsiębiorców. Kiedy służby mogą podsłuchiwać?

Każdemu z nas Konstytucja gwarantuje w art. 49 wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony. Również osoby prawne w pewnych przypadkach mogą powoływać się na tą gwarancję. W 2021 roku służby prowadziły blisko 11 tysięcy kontroli operacyjnych polegających na kontroli rozmów telefonicznych, maili oraz korespondencji. Statystyki wskazują, że podsłuchy są przez służby nadużywane, skoro tylko co 7 kontrola operacyjna zostaje użyta dla celów postępowania. Wobec coraz większych kompetencji poszczególnych służb szczególnie przedsiębiorcy powinni być tą sytuacją zaniepokojeni. 

W jakich sytuacjach służby mogą podsłuchiwać przedsiębiorców?

W Polsce istnieje 11 służb, które mają podstawy prawne do stosowania kontroli operacyjnej w formie podsłuchów. Są to Policja, Agencja Wywiadu, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Krajowa Administracja Skarbowa, Biuro Nadzoru Wewnętrznego MSWiA, Służba Kontrwywiadu Wojskowego , Służba Ochrony Państwa, Służba Wywiadu Wojskowego,  Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa. Rozróżnia się dwa rodzaje podsłuchów. Pierwszym z nich jest podsłuch procesowy – stosowany wobec podejrzanej, oskarżonego oraz w stosunku do pokrzywdzonego lub innej osoby, z którą może się kontaktować oskarżony albo która może mieć związek ze sprawcą lub z grożącym przestępstwem. Drugim rodzajem podsłuchu jest podsłuch operacyjny, którego celem jest uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów, w szczególności w postaci treści rozmów telefonicznych.

Kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych mogą być wprowadzone najwyżej na okres 3 miesięcy, z możliwością przedłużenia, w szczególnie uzasadnionym wypadku, na okres najwyżej dalszych 3 miesięcy.

Przeczytaj także: Prawo dla przedsiębiorców

Kontrola operacyjna służb, czyli podsłuchy w praktyce

Podsłuch może być stosowany jedynie w ściśle określonych kategoriach spraw określonych w art. 237 §3 kodeksu postępowania karnego np. w sprawach o podrabianie i przerabianie faktur, wystawianie i używanie faktur poświadczających nieprawdę czy w sprawach dotyczących zorganizowanych grup przestępczych. Według statystyk w blisko 98 % przypadkach prokuratura i sądy wyrażają zgodę na stosowanie kontroli operacyjnej przez służby. Niewykorzystane w toku postępowania podsłuchy powinny zostać niezwłocznie zniszczone. Często te informacje, które utrwalono, a które są zbędne dla celów postępowania stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Niestety praktyka pokazuje, że dane te często są przechowywane na „zapas”. 

Czy byłem podsłuchiwany legalnie?

Obecnie nie ma również procedury, która umożliwiłaby przedsiębiorcy uzyskanie informacji czy stosowano wobec niego podsłuch. Pozyskanie wiedzy o stosowaniu podsłuchu nie należy do łatwych. Na rynku istnieją firmy oferujące oprogramowanie  i testy telefonów w celu wykrycia podsłuchów – głównie tych będących wynikiem prywatnej inicjatywy konkurencji lub złośliwego oprogramowania. Jedną z metod, którą możemy zweryfikować swój telefon to wybranie kodu na klawiaturze np.  *#21#, *#62# - informują one użytkownika o przekierowywaniu połączeń na inne numery.

Wydaje się zasadnym wymaganie od polityków wprowadzenia takich rozwiązań prawnych, które pozwolą, aby każdy obywatel po zakończeniu stosowania wobec niego podsłuchu został poinformowany o tym fakcie. Obecne przepisy nie dają również możliwości kontroli i weryfikacji nad celowości i zasadnością stosowanych wobec przedsiębiorców podsłuchów.