Ruszyły przygotowania do systemu kaucyjnego. Na co rynek powinien zwrócić uwagę?
Kaucja jest kwotą płaconą przez konsumenta w momencie zakupu napoju objętego systemem, a następnie jest mu zwracana w momencie oddania pustego opakowania. Uregulowanie stawki kaucji zostało objęte rozporządzeniem, a jej górną granicę ustalono na 2 złote i ma być ona taka sama dla danego rodzaju opakowania, bez względu na operatorów. W ustawie kaucyjnej zabrakło natomiast zwolnienia kwoty kaucji z VAT, które powinno dotyczyć zarówno butelki jednorazowej, jak i zwrotnej. Kwota kaucji powinna pozostawać neutralna i nie mieć charakteru cenotwórczego. Jest w całości oddawana konsumentowi, a żadna ze stron nie ponosi dodatkowego kosztu w postaci podatku.
- Odpowiednia wysokość kaucji jest kluczowym elementem efektywności systemu, bo to przede wszystkim ona motywuje konsumenta do zwrotu opakowania. Biorąc pod uwagę kalkulacje browarów i ich decyzję o podniesieniu wysokości kaucji z 50 gr do 1 zł, musimy zastanowić się nad obecną propozycją kaucji dla opakowań jednorazowych. Powinniśmy ustalić jej wysokość jak najszybciej, bo stanowi ona element logo systemu kaucyjnego w Polsce, czyli oznakowania każdego opakowania podlegającego kaucji – mówi Anna Sapota, wiceprezes ds. public affairs dla Europy Północno-Wschodniej w TOMRA.
Konsumenci oczekują wygodnej i prostej formy oddawania opakowań
Polska ustawa kaucyjna zakłada, że obowiązkiem udziału w systemie będą objęte sklepy powyżej 200 mkw. Według dostępnych badań rynkowych , wśród głównych oczekiwań konsumentów co do systemu kaucyjnego jest przede wszystkim wygodna forma zwracania opakowań. Chodzi między innymi o bliskość punktu zbiórki od miejsca zamieszkania, a to oznacza, że małe sklepy odgrywają w systemie dużą rolę.
- To do małego sklepu wstąpimy po drodze, aby oddać pojedyncze opakowania. Tam przy okazji, wykorzystamy zwróconą kaucję na zakupy. W ten sposób małe sklepy mogą zyskać nowych klientów i utrzymać lojalność swoich stałych bywalców – mówi Konrad Robak, country manager, TOMRA Collection Polska.
Innym, ważnym elementem wygody jest dostępność sprawnie działającego recyklomatu, przy którym nie trzeba długo czekać na zwrot kwoty kaucji. Kaucja co do zasady jest wydawana w formie voucheru, który może być zrealizowany w różny sposób, przykładowo konsument może wymienić go na gotówkę wskazaną na kuponie. W niektórych krajach sprawdzają się również loterie i przekazanie kaucji na cele charytatywne. Alternatywnie, kupon można wykorzystać do zakupów w tym samym sklepie, w którym znajduje się recyklomat. A to zachęca konsumenta do powrotu do sklepu i ponownych zakupów. Voucher, wydany przez recyklomat, jest ważny bezterminowo, ale musi być czytelny. Natomiast w przypadku zbiórki manualnej, nie otrzymujemy vouchera. Musimy zdecydować przy kasie, czy chcemy odliczyć kwotę kaucji od naszego rachunku za zakupy, czy też chcemy otrzymać kaucję w gotówce.
Inwestycja w bezpieczeństwo i technologie
Opakowania objęte systemem kaucyjnym powinny posiadać odpowiednie oznakowanie – logo i specjalny kod kreskowy, który świadczy o tym, że opakowanie jest zgłoszone do systemu recyklingu przez producenta. Zazwyczaj logistyka przy zbiórce manualnej opakowań wymaga, aby sklep zbierał niezmiażdżone opakowania z nieuszkodzonymi kodami kreskowymi, aby mogły być ponownie przeliczone przez operatora. Każdy worek powinien być zamknięty i oznaczony odrębnym kodem kreskowym. Natomiast przy zbiórce automatycznej to recyklomat jest odpowiedzialny za przeskanowanie produktu, sprasowanie i umieszczenie w wyznaczonym koszu. W ten sposób minimalizuje się dodatkowo ryzyko oszustw, takich jak przykładowo wielokrotne skanowanie jednego produktu.
- Jednym z najmłodszych, ale świetnie zorganizowanych systemów kaucyjnych, jest ten na Słowacji. Ich system ruszył w 2022 roku, a już odnotowują wyższe niż zakładane wyniki. Co miesiąc do systemu włącza się około 10 sklepów miesięcznie, w tym małe sklepy. Widzimy też duże zainteresowanie recyklomatami. Z ponad 3 000 punktów zbiórki, więcej niż 2 000 posiada automaty. Dzięki zaangażowaniu konsumentów i sklepów, Słowacja w 2023 roku zebrała już 830 mln opakowań, które przekazała do recyklingu – mówi Konrad Robak. – W Polsce widzimy ogromny potencjał. W ramach programów pilotażowych, recyklomaty TOMRA Collection od początku 2023 roku zebrały już 24,5 mln opakowań! – dodaje Konrad Robak.
Do startu systemu kaucyjnego w Polsce pozostało 14 miesięcy. To czas intensywnych przygotowań dla handlu, producentów, recyklerów, ale także samych konsumentów, którzy zmierzą się z nowymi nawykami zakupowymi. Warto odpowiednio się przygotować, aby Polacy byli równie zadowoleni z systemu kaucyjnego, jak ich europejscy sąsiedzi.
