Poprawa więzi społecznych ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej

Kampanię MAKi zainicjowały Fundacje Empiria i Wiedza oraz State of Poland, obie związane z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Ta inicjatywa ma na celu rozpoczęcie dyskusji na temat budowania współpracy między mężczyznami a kobietami oraz sposobów, jak partnerstwo płci wpływa na kapitał społeczny w Polsce. To także pierwszy krok w kierunku tworzenia praktycznych strategii i konkretnych rozwiązań na rzecz bardziej zintegrowanego społeczeństwa, w którym świadomość różnic pomiędzy płciami przekształci się w lepsze zaspokajanie ich potrzeb, zamiast ograniczać się do tradycyjnych ról społecznych.

Pierwszym etapem kampanii są otwarte dla publiczności dyskusje prowadzone w całej Polsce, w których uczestniczą eksperci, przedstawiciele biznesu i nauki. Jedne z ostatnich – zatytułowane „Czy biznes ma płeć? Jaką wartość tworzy współpraca kobiet i mężczyzn?” oraz „Jak budować kapitał społeczny” – odbyły się na tegorocznym XXXII Forum Ekonomicznym w Karpaczu. W atrakcyjnie zaaranżowanej przestrzeni uczestnicy wydarzenia mieli okazję nie tylko się dowiedzieć, czy należy stosować feminatywy, ale także zastanowić się nad potrzebą urlopu tacierzyńskiego.

Kobiety są wszędzie, ale nie przy stołach, gdzie podejmuje się decyzje

– Która płeć jest bardziej przedsiębiorcza? Jeśli spojrzymy na historię naszego kraju, to okaże się, że to kobiety często przejawiają tę cechę. Przedsiębiorczość najczęściej rodzi się wtedy, kiedy stoimy pod ścianą i nie mamy planu B. Polacy doświadczyli wielu takich momentów – podkreślała Aleksandra Gren, dyrektor generalna i członek zarządu Fiserv Polska. Apelowała, by stale rozwijać tę zdolność, ponieważ: – Każdy ma potencjał, ale jego rozwój zależy od tego, na ile zadowalamy się takim „średniactwem”. Obawy przed opuszczeniem strefy komfortu są naturalne, ale to właśnie one często hamują przedsiębiorczość. Nie bójmy się być panem czy panią swojego losu!

Skąd te obawy? Duży wpływ mają na nie wszechobecne stereotypy, które w biznesie mogą być jeszcze bardziej widoczne niż w innych aspektach naszego życia. – Bardzo częstym stereotypem, z jakim się spotykam, jest myślenie, że kobiety nadają się do wszystkich możliwych prac, ale wyłącznie do poziomu menedżerskiego. To właśnie wtedy nad ich głowami pojawia się „szklany sufit”.  Chociaż w bankach szacuje się, że 70-80 proc. pracowników stanowią kobiety, to ich reprezentacja na stanowiskach zarządczych czy w radach nadzorczych jest minimalna. Kobiety są wszędzie, ale nie przy stołach, gdzie podejmuje się decyzje – dodała Gren.

Eksperci zaproszeni przez Fundację Empiria i Wiedza oraz State of Poland zgodzili się, że kluczem do poprawy obecnej sytuacji jest edukacja. – Przekazujmy dzieciom i młodzieży właściwe wzorce, nowe typy zachowań i formy przywództwa. Walka ze stereotypami powinna rozpoczynać się już od najmłodszych lat – zaznaczyła przedstawicielka Fiserv Polska.

Skuteczna edukacja – jak podkreślała Beata Drzazga, założycielka BetaMed SA – nie będzie jednak możliwa, jeśli nie zadbamy wcześniej o poziom wiedzy i świadomości samych edukatorów. – Absolutną podstawą jest unikanie skrajności. O tym, czy ktoś jest dobrym przedsiębiorcą, w największym stopniu decydują jego cechy charakteru i talenty. Na pewno już teraz warto inspirować w tym kierunku młode pokolenie. Sama widzę, jak wiele dla dzieciaków znaczą spotkania chociażby z wybitnymi sportowcami. To dobra praktyka – wskazywała ekspertka.

Mocne fundamenty

– Biznes nie ma płci, powinniśmy go budować zgodnie z zasadami i wartościami przejrzystymi oraz sprawiedliwymi dla każdego. W świecie przedsiębiorczości warto improwizować, ale w stosunku do innych ludzi trzeba być fair – zaznaczył Mariusz Sand, założyciel Nienudno.pl, dodając, że obecna sytuacja ekonomiczna to doskonały moment na zmianę wzorców, gdyż braki kadrowe i rosnące wymagania rynku pracy sprzyjają walce ze stereotypami.

W tej walce – co oczywiste – ogromną rolę odgrywają liderzy. – Swoich pracowników – niezależnie od płci – wspieram poprzez rozmowy i spotkania indywidualne. Wprowadziłam równość płacową, wysokość zarobków zależy od kompetencji oraz doświadczenia. Pojawiam się na licznych konferencjach, podczas których staram się przekonywać, że biznes absolutnie nie ma płci – tłumaczyła Drzazga. 

– Potencjał do przywództwa jest zarówno w kobietach, jak i mężczyznach. W żadnym wypadku nie możemy marnować tego potencjału. Uczestniczę w wielu programach mentoringowych, gdzie dzięki spotkaniom z przedsiębiorcami widzimy, jak zwiększenie pewności siebie potrafi zmienić całą trajektorię kariery danej osoby – wyjaśniała Aleksandra Gren. 

Jak wskazali uczestnicy panelu „Czy biznes ma płeć? Jaką wartość tworzy współpraca kobiet i mężczyzn?”, projekt MAKi wyróżnia się spośród wielu inicjatyw tym, że opiera się na dialogu i porozumieniu, zamiast promować radykalne odwracanie istniejącego porządku.  – Kiedy do udziału w różnych wydarzeniach zapraszają mnie kobiety, to mam trochę poczucie, iż burzę im koncepcję spotkań, gdyż nie chcę, żeby one zmierzały w kierunku feminizmu. Ważne jest, aby organizować spotkania, które łączą wszystkich, bez względu na płeć. Nie polaryzujmy, nie popełniajmy kolejnych oczywistych błędów – podsumowała Beata Drzazga.  

Kobiety, mężczyźni i kapitał społeczny

Współpraca obu płci ma ogromne znaczenie dla rozwoju Polski – taka teza pojawiła się podczas panelu poświęconego budowie kapitału społecznego. Jednak wciąż można zauważyć istotne braki w tym kontekście. – Poważnym problemem jest chociażby luka płacowa związana m.in. z tym, że kobiety w większym wymiarze pracują w zawodach słabiej wynagradzanych. Jeśli mówimy o tzw. szklanym suficie dla kobiet w Polsce, to jest on ustawiony na najwyższych stanowiskach zarządczych. Do poziomu niższych managerów wyglądamy na tle UE całkiem nieźle – wyjaśniał Andrzej Kubisiak, zastępca dyrektora w Polskim Instytucie Ekonomicznym. 

Z drugiej strony – zdaniem uczestników dyskusji – nawet w branżach, w których stereotypy są silnie obecne, występują one coraz rzadziej. – A już na pewno nie w takim stopniu jak dawniej. Liczebność kobiet i mężczyzn na naszej uczelni bardzo się wyrównała. Mało tego, większy procent osiągających najlepsze wyniki w nauce stanowią właśnie kobiety! – zdradził prof. dr hab. inż. Arkadiusz Wójs, rektor Politechniki Wrocławskiej. I dodał: – Chcemy kształcić liderów nowego świata. W nauce talent i umiejętności nie zawsze wystarczą do osiągnięcia sukcesu. Trudno o zmianę świata w społecznościach o niskim zaufaniu.

Zdaniem Andrzeja Kubisiaka jednym ze sposobów na przełamanie kolejnych mitów jest zmiana podejścia do zatrudnienia. – Koniec urlopu macierzyńskiego nie oznacza natychmiastowego powrotu do pracy, ponieważ dzieci chorują, zdarzają się sytuacje awaryjne i zwykle to matka w największym stopniu stawia czoło tym problemom. Musimy przełamać stereotyp, że jeden wakat to jeden człowiek – zatrudnianie ludzi na pełny etat powinno odejść do lamusa, ponieważ takie mechanizmy utrudniają aktywizację młodych rodziców czy chcących sobie dorobić emerytów – stwierdził ekspert.

Jak więc skutecznie budować kapitał społeczny? – Konieczne jest zdiagnozowanie obszarów, w których posiadamy deficyty. Można to osiągnąć nie tylko poprzez ogólnopolskie badania, ale również takie, które będą ukierunkowane na mniejsze społeczności – zaznaczyła prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

– Makrotrendy nie sprzyjają budowaniu zaufania społecznego: mamy do czynienia z ogromną polaryzacją, nie bez znaczenia jest wpływ nowych technologii. Poprawa więzi społecznych stała się ważna jak nigdy wcześniej – podsumował Andrzej Kubisiak.