Unijne wsparcie dla innowatorów

Na przykład we wrześniu Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) przyznał Polsce dwie nowe pożyczki na wsparcie dla sektora nauki, opiewające na 730 mln euro. Większość tej kwoty (425 mln euro) to pieniądze na sfinansowanie badań naukowych prowadzonych przez uczelnie publiczne i jednostki naukowe. Jednak reszta (305 mln euro) ma wspomóc realizację projektów badawczych prowadzonych nie tylko przez jednostki akademickie, lecz także przez firmy lub konsorcja przedsiębiorstw i uczelni. Chodzi o granty badawcze, które będą przyznawać Narodowe Centrum Nauki (NCN) oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). 

InnovFin Science, COSME, MOC

Co prawda od 2004 r. EBI udzielił już Polsce 16 tego rodzaju pożyczek, jednak w tym wypadku pojawiła się istotna nowość. Po raz pierwszy, i to w skali całej Unii Europejskiej, mamy tu przykład zastosowania InnovFin Science, czyli nowego instrumentu finansowego w ogólnounijnym programie Horyzont 2020. Jego zadaniem jest wspomaganie działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej przedsiębiorstw i wykorzystania w przemyśle wyników badań. A zatem, nawet jeśli pieniądze z tego instrumentu trafią głównie do jednostek naukowych, to i tak wspierane projekty powinny służyć celom biznesowym. 

Jak dotąd, jeśli chodzi o programy finansowane z ogólnoeuropejskiej puli, najbardziej popularny był w Polsce COSME, czyli program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich firm. Po podpisaniu kolejnej umowy między Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK) a Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI) kwota, na jaką mogą być udzielone w jego ramach kredyty dla MSP, wzrosła dwukrotnie – z 1 do 2 mld zł. Z oferty wszystkich pośredników COSME skorzystało już u nas ok. 6,5 tys. przedsiębiorców szukających kredytu obrotowego czy inwestycyjnego, a przede wszystkim – pieniędzy, które pomogą im zwiększyć skalę swojej działalności. Nowe środki pozwolą na udzielenie kredytu ponad 5 tys. mikro-, małych i średnich firm. 

Najnowszy przykład wdrażania w naszym kraju oferty finansowania z programów ramowych UE, to umowa EFI z Market One Capital (MOC) – nowym funduszem typu venture capital. Tutaj w planach jest zainwestowanie ok. 150 mln zł w startupy technologiczne, przy czym 50 proc. tych środków będzie pochodzić z budżetu programu Horyzont 2020. 

Kiedy zdolności kredytowej brak

Instrumenty finansowe w programach ramowych zapewniają dostęp do finansowania tym przedsiębiorcom, którzy mają problemy z uzyskaniem kredytu (leasingu, pożyczki itp.) na warunkach rynkowych. A więc tym, którzy nie są w stanie dostarczyć wymaganych przez instytucje finansowe zabezpieczeń, wkładu własnego, nie mają historii kredytowej czy też są odrzucani ze względu na podwyższony poziom ryzyka, związany z krótkim okresem ich działalności, zaangażowaniem się w projekty badawczo-innowacyjne itp. 

Dzięki gwarancjom, zapewniającym podział ryzyka między instytucję finansową (jak np. bank) a EFI, pośrednicy mogą oferować finansowanie na preferencyjnych warunkach, bardziej atrakcyjnych niż komercyjne. 

Z punktu widzenia przedsiębiorców podstawową korzyścią jest więc nie tylko to, że mogą w ogóle te pieniądze pozyskać. W porównaniu do oferty rynkowej mogą też liczyć na wyższą kwotę, wydłużony okres kredytowania i obniżoną marżę. Kolejny plus jest taki, że finansowanie z gwarancją EFI w ramach instrumentów finansowych UE nie jest traktowane jako pomoc publiczna i jest dostępne bez takich uciążliwych formalności, jak wypełnianie wniosku unijnego czy konieczność przestrzegania terminów naborów. 

Horyzont 2020

Oferta preferencyjnego finansowania z programów ramowych UE jest w Polsce bardzo zróżnicowana i można się o te pieniądze ubiegać w kilkudziesięciu instytucjach, takich jak banki, firmy leasingowe, fundusze pożyczkowe itd. Na przykład, jeśli chodzi o COSME, dostępne są preferencyjne kredyty dla MSP do równowartości 150 tys. euro udzielane w 10 bankach komercyjnych (jak BZ WBK, BOŚ, Bank Pekao czy ING Bank Śląski) i w dwóch grupach banków spółdzielczych. Z kolei w przypadku EaSI (programu na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych) w grę wchodzą pożyczki do równowartości 25 tys. euro oferowane mikroprzedsiębiorcom, czyli firmom zatrudniającym do dziewięciu pracowników, w tym funkcjonującym w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, i można się o nie ubiegać w takich instytucjach, jak Inicjatywa Mikro czy Nest Bank. 

Szczególne miejsce na mapie tego rodzaju instrumentów zajmuje oferta dla innowatorów uruchomiona w ramach Horyzontu 2020. Polscy przedsiębiorcy mogą tu skorzystać m.in. z InnovFin SMEG (od SME Guarantee, czyli gwarancji dla MSP) oraz InnovFin Equity. 

W pierwszym z nich dostępne jest preferencyjne finansowanie zwrotne z gwarancją EFI. Przeznaczone jet ono dla firm innowacyjnych bądź realizujących projekty badawczo-rozwojowe obarczone podwyższonym ryzykiem. Mogą się o nie ubiegać przedsiębiorcy zatrudniający do 500 pracowników, a pośrednikiem udzielającym tego wsparcia (jedynym w Polsce) jest PKO Leasing. Jego oferta obejmuje leasing i pożyczki o wartości od 25 do 930 tys. euro (od ok. 100 tys. do 4 mln zł). Dzięki gwarancji EFI od klientów nie wymaga się dodatkowych zabezpieczeń rzeczowych transakcji, wkład własny może wynieść 0 proc., istnieje też możliwość wydłużenia okresu finansowania. Co istotne, inaczej niż w przypadku wsparcia czysto rynkowego, pośrednik jest tu w stanie zapewnić finansowanie projektów niestandardowych, np. takich, kiedy nie ma rynku wtórnego na leasingowane maszyny czy urządzenia, co utrudniałoby ustanowienie skutecznego zabezpieczenia na przedmiocie leasingu. 

Przykładem drugiego z wyżej wymienionych instrumentów, czyli InnovFin Equity, jest opisywana niedawno przez nas inwestycja EFI w Innovation Nest II. Jest to fundusz typu venture capital, który z kolei sam inwestuje w przedsiębiorstwa we wczesnej fazie rozwoju tworzące oprogramowanie dla biznesu działające w formule SaaS (Soft­ware as a Service). Teraz do tego typu rozwiązań dla startupów dołącza wspomniany już fundusz powstały w ramach umowy EFI z Market One Capital. 

Piotr Dardziński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Horyzont 2020 ma za zadanie poprawę konkurencyjności Europy, poprzez wzrost innowacyjności i zachęcenie sektora prywatnego do zwiększenia wydatków na działalność badawczo-rozwojową i innowacje. W procesie tym istotną funkcję powinny pełnić, także w Polsce, instytucje finansowania rynku podwyższonego ryzyka, jak fundusze VC czy sieci aniołów biznesu. 

Arkadiusz Lewicki, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE

Polskie instytucje finansowe skutecznie angażują się w unijne instrumenty wsparcia dla przedsiębiorców. Szczególnie wartościowa jest oferta dla innowatorów, niejednokrotnie decydująca o „być albo nie być” podmiotów opracowujących przełomowe rozwiązania. Jako KPK ds. Instrumentów Finansowych wspieramy zarówno instytucje finansowe, zainteresowane udziałem w systemie programów UE, jak i przedsiębiorców poszukujących preferencyjnej, dopasowanej do ich potrzeb oferty. 

Programy ramowe – jak to działa

Programy ramowe Komisji Europejskiej są realizowane we wszystkich krajach UE. Zazwyczaj nie występują tu tzw. alokacje narodowe, a wykorzystanie wsparcia przez odbiorców z poszczególnych państw zależy głównie od zgłaszanego popytu na takie rozwiązania i od jakości składanych aplikacji. W programach tych przewidziano tzw. instrumenty finansowe, czyli narzędzia wspierające dostęp do finansowania zwrotnego dla beneficjentów (zwykle przedsiębiorców). 

Najczęściej stosowanym instrumentem są gwarancje portfelowe udzielane pośrednikom finansowym, czyli działającym na poszczególnych rynkach instytucjom oferującym produkty finansowe dla firm. Gwarancji tych udziela przede wszystkim Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), który działa na zlecenie Komisji Europejskiej. Pośrednicy muszą przejść proces aplikacyjny i podpisać stosowną umowę. Mogą być nimi banki, firmy leasingowe, fundusze pożyczkowe, poręczeniowe itp. Gwarancje pokrywają część straty (w zależności od programu, do 50–80 proc.), jaka mogłaby być poniesiona przez pośrednika, jeśli przedsiębiorca nie spłaciłby pozyskanego kredytu (pożyczki, finansowania w ramach leasingu itp.). 

Kolejny instrument, w naszym kraju obecny od niedawna, to inwestycje kapitałowe dokonywane przez EFI w fundusze typu venture capital, które zwiększają dzięki temu skalę własnych inwestycji w młode, obiecujące przedsiębiorstwa. 

Gdzie szukać informacji

Przedsiębiorcy zainteresowani preferencyjnym finansowaniem w ramach instrumentów finansowych programów UE (takich jak m.in. Horyzont 2020, COSME czy EaSI) mogą skorzystać ze wsparcia oferowanego przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE. Świadczy on bezpłatnie, na terenie całego kraju, usługi informacyjne, promocyjne i doradcze. Zapewnia np. pomoc w identyfikacji instrumentów i instytucji finansowych odpowiadających na potrzeby danego przedsiębiorcy. 

Więcej informacji: www.instrumentyfinansoweue.gov.pl; e-mail: [email protected]