Przereklamowana pewność siebie

Kristen dostała właśnie złoty bilet w amerykańskiej wersji programu „Idol”. Oznaczało to, że przeszła od razu do kolejnej rundy przesłuchań i dostała wielką szansę na sukces w tym niezwykle popularnym reality show, w którym oceniane są umiejętności piosenkarskie. Kiedy do mnie zadzwoniła, spodziewałam się, że w jej głosie usłyszę tylko radość, ale wydawało się, że ona była raczej w rozsypce. „Zupełnie nie jestem zadowolona z mojego występu. Powinnam była zaśpiewać to lepiej. Byłam zbyt zdenerwowana i bałam się, że coś popsuję. Kamery, panel ekspertów, to była naprawdę wielka sprawa i miałam ogromną tremę”. Chociaż jurorzy powiedzieli, że jej występ był „gwiazdorski” i chcieli dalej z nią pracować, Kristen wciąż mówiła tylko o tym, jak dobrzy są jej konkurenci, że to wszystko ją przerasta i że zapewne wkrótce odpadnie z programu. Powiedziała: „Mnie naprawdę bardzo, bardzo na tym zależy, ale brakuje mi tej pewności siebie, którą inni zdają się mieć. Nie dam rady, jeśli nie będę wystarczająco pewna siebie”.

Udało mi się jej przerwać i zauważyć, że przecież właśnie dała radę, nawet jeśli nie czuła się ani pewnie siebie, ani nawet komfortowo. Dodałam, że najwyraźniej musi radzić sobie z występami, bo inaczej na pewno nie zaszłaby tak daleko. Kristen milczała przez chwilę, po czym spokojnie powiedziała: „Cóż, mam naprawdę dobry głos”.

Kiedy zmusiłam ją do większej dozy obiektywizmu w myśleniu, Kristen przyjęła w końcu do wiadomości ten zasadniczy fakt, że dysponuje odpowiednimi umiejętnościami, by występować na tym poziomie. Musiała tylko zachować tę świadomość w centrum uwagi, aby pamiętać o swoim niewątpliwym talencie i mniej energii marnować na rozmyślania o wyimaginowanych potencjalnych katastrofach. Wspólnie postanowiłyśmy popracować nad tym, jak mogłaby lepiej radzić sobie z nadmiarem negatywnych reakcji, które zdawały się pojawiać, gdy czuła na sobie presję ważnej chwili. W kolejnych tygodniach będzie musiała nauczyć się korzystać z pełni swojego głosu na żądanie – a poszukiwanie poczucia pewności siebie nie było właściwą strategią.

Róbmy swoje

Pewność siebie to przekonanie lub poczucie, że jesteś w stanie coś osiągnąć. Jest to miara zaufania we własną zdolność do uzyskiwania dobrych wyników i pożądanych rezultatów. „Cóż to za niejasna i nieprecyzyjna koncepcja!” Jak często słyszałeś rady: „Po prostu zaufaj samemu sobie i bądź pewny siebie” lub „Wszystko, czego potrzebujesz, to trochę pewności siebie”? Jednak powiedzenie sobie, że jest się pewnym siebie, nie sprawi w magiczny sposób, że faktycznie nabierzemy tę pewność siebie.

Zależy nam na uzyskaniu jej, ponieważ dzięki temu czujemy się bardziej komfortowo, a tym samym stajemy się bardziej sprawczy. Życie wydaje się nieco łatwiejsze, gdy masz pewność, i nieco trudniejsze, gdy jej nie masz. Ludzie uwielbiają rozmawiać o poczuciu pewności siebie zwykle dlatego, że martwią się jej niedoborem. Regularnie słyszę uwagi w stylu: „Nie będę mógł robić swojego, dopóki nie odzyskam pewności siebie”; „Po prostu wiem, że dzisiaj nie pójdzie mi dobrze, ponieważ nie wierzę, że mogę to zrobić”; „Inni wydają się tak silni psychicznie, że nie mam szans – gdzie podziała się cała ta moja pewność siebie?”. To zdumiewające, jak łatwo możemy pozwolić poczuciu wpłynąć negatywnie na to, co faktycznie jesteśmy w stanie zrobić.

Poczucie pewności siebie jest zmienne i zawodne, ponieważ może fluktuować z dnia na dzień, z godziny na godzinę, a nawet, co najbardziej irytujące, z minuty na minutę. Czy kiedykolwiek zdarzyło ci się wyjść z egzaminu z poczuciem, że świetnie odpowiedziałeś na każde pytanie, ale zanim dotarłeś do domu, ogarnęło cię zwątpienie?

Poziom poczucia pewności wobec własnych umiejętności lub oczekiwań może zmienić się zaskakująco szybko i niezauważalnie. To ulotne uczucie nawet w przypadku osób na pozór najbardziej pewnych siebie. Dlatego podczas przygotowań do występu i samego występu należy oprzeć się na czymś zupełnie innym.

Być może zastanawiasz się w tej chwili: Czy poczucie pewności siebie naprawdę nie jest mi potrzebne do odniesienia sukcesu? Naprawdę. Pewność siebie to bardziej preferencja niż potrzeba. Możesz jej pragnąć, ale bez niej też sobie świetnie poradzisz. Ludzie chcą wierzyć, że najlepsi zawodnicy, artyści mają niezachwianą, niewzruszoną pewność siebie i że to właśnie ona jest podstawą ich sukcesu. Ale zapewniam, że mistrzowie nie zawsze są pewni siebie. Jedna z moich klientek opisała swoje pierwsze igrzyska olimpijskie jako „emocjonalną huśtawkę”.

Po zakwalifikowaniu się do finału w stylu dowolnym od medalu dzielił ją jeszcze tylko jeden przejazd. Wszystko, co musiała zrobić, to zjechać z góry i przedstawić swój doskonale wyćwiczony program – miało jej to zająć mniej niż minutę. Wiedziała, że może osiągnąć dobry wynik, ale był pewien problem. Zupełnie brakowało jej pewności siebie – emocjonalnie była w rozsypce i nie mogła się uspokoić. „Przez cały dzień miałam negatywne nastawienie. Nawet się popłakałam. Chciałam wygrać, ale sądziłam, że mi się nie uda”.

Pomimo presji, jakiej nigdy wcześniej nie czuła, tuż przed startem udało jej się zapanować nad swoimi emocjami – wystarczyło, by przypomniała sobie o szczegółach czekającego ją zadania i omówiła z samą sobą trudniejsze triki i skoki. Ku swojemu wielkiemu zaskoczeniu i uldze wjechała na metę jako mistrzyni olimpijska. Ta złota medalistka wciąż mówi: „Podczas zawodów nigdy nie mam poczucia, że jestem wystarczająco dobra, ale wiem, że osiągnę dobry wynik, jeśli tylko będę więcej myśleć o tym, co powinnam robić na trasie”.

Wielu mistrzów opowiada podobne historie dotyczące pewności siebie. Inny złoty medalista igrzysk powiedział mi, że jego pewność siebie jest krucha i że w jednym momencie wątpi w swoje siły, a w następnym znów w nie wierzy. I nie ma to nic wspólnego z jakością współzawodników. Kiedy zrozumiał, że zawsze będzie musiał pracować nad znalezieniem emocjonalnej równowagi między rozproszeniem a skupieniem, zaakceptował to jako nieodłączną część swoich starań osiągnięcia celu.

Pewność siebie odczuwana bez wysiłku nie jest niezbędna, aby stanąć na szczycie. Najważniejsza jest umiejętność zarządzania rozproszonymi myślami i koncentracja na czekającym nas za chwilę zadaniu.

Bez gwarancji

Poczucie pewności siebie jest oczywiście przydatne, ale samo w sobie niczego nie gwarantuje. Możesz czuć się niezwykle pewny swojej zdolności do wygrania wyścigu, ale nagle zawadzasz o ostatnią przeszkodę i z trudem łapiąc równowagę, wpadasz na metę na piątym miejscu, zastanawiając się, co tu się właśnie stało. Poczucie zrelaksowania i brak niepokoju, gdy dołączasz do spotkania swojego działu na Zoomie, nie zawsze jest w stanie ochronić cię przed nagłym skokiem napięcia i wahaniem, gdy nadejdzie czas na zabranie głosu.

Max był jednym z najlepszych miotaczy w najważniejszej amerykańskiej lidze baseballu MLB. Zawsze sumiennie się przygotowywał i w trakcie gry emanował pewnością siebie. Kiedy po raz pierwszy poprowadził swoją drużynę do mistrzostw ligi, był oszołomiony, gdy jego indywidualne statystyki spadły, a drużyna nie awansowała do World Series. Tłumaczył sobie, że jego niespodziewanie słaby występ był po prostu wypadkiem przy pracy, ponieważ cała jego gra w sezonie zasadniczym była naprawdę spektakularna.

W kolejnym sezonie ponownie był świetny i z niecierpliwością czekał na występ w play-offach. Ale sytuacja znów się powtórzyła. Drugi rok z rzędu zawiódł na koniec sezonu i jego drużyna straciła szansę na występ w World Series.

Wtedy do gry weszłam ja i przeprowadziliśmy rozmowę o tym, co powinien zmienić w przyszłym sezonie. Szybko zrozumiał, że choć dotychczas zawsze był taki pewny swoich umiejętności, to nie przewidział możliwości pojawienia się jakichkolwiek zakłóceń lub stresu, które mogłyby przeszkodzić mu i wpłynąć negatywnie na jego panowanie nad sobą. A skoro tego nie przewidywał, to nie miał zaplanowanych żadnych środków zaradczych. Tak bardzo przyzwyczaił się do tego, że po prostu wychodzi na boisko i rzuca, że nie miał w zanadrzu żadnego antidotum na emocje, które zdawały się pojawiać znikąd. Zamiast skoncentrować się na bieżącym spotkaniu, jego myśli biegły już do tego finałowego w ramach World Series.W ogóle się nad tym nie zastanawiał, ponieważ dotychczas nerwy zawsze trzymał na wodzy. Teraz nawet nie zauważał, że się rozprasza i jego myśli dryfują.

Wizja gry w wielkim finale wystarczyła, aby nieco bardziej spiął mięśnie, co przełożyło się negatywnie na precyzję jego rzutów, ułatwiając pałkarzom trafienie w piłkę. Rozwiązaniem było po prostu skoncentrowanie się na prawidłowym wykonaniu rzutu, ściągnięcie ramion i upewnienie się, że piłka leci prosto do rękawicy łapacza. Po prostu wykonaj ten rzut – mówił sobie. Teraz miał już plan – technikę, która pozwala mu poradzić sobie z błądzącymi myślami. Mógł sięgać po nią zawsze, gdy tylko się rozproszył.

W następnym roku wprowadził swój zespół do World Series i grał na najwyższym poziomie swoich możliwości! Poczucie pewności siebie jest ważne i przydatne, ale nie gwarantuje, że automatycznie skupisz się na tym, co powinieneś zrobić dokładnie wtedy, kiedy musisz to zrobić.

Poczucie pewności siebie nie jest niezbędne, by w pełni wykorzystywać swoje możliwości, ale nie oznacza to, że nie warto go rozwijać. Skupienie się na tym, co musisz zrobić w tych stresujących momentach, pomaga wyeliminować potrzebę odczuwania pewności siebie – a czasem, tak jak w przypadku Maxa, pewność siebie może nawet przeszkadzać! Jednak przygotowując się do tych ważnych momentów, warto rozumieć, dlaczego poczucie pewności siebie może nas nagle zawieść.

Brak koncentracji utrudnia osiągnięcie pełni swoich możliwości. Niespodziewany spadek pewności siebie może być również źródłem stresu, który przeszkodzi ci w osiągnięciu sukcesu.