Osoba fizyczna a prawna - zalety i wady przy prowadzeniu firmy

Osoba fizyczna to każdy człowiek, który jest podmiotem prawa i obowiązków. Osoba fizyczna ma zdolność prawną, czyli zdolność do bycia podmiotem stosunków prawnych. Na osoby fizyczne składają się konkretni ludzie – przedsiębiorcy, właściciele firm czy pracownicy.

Osoba prawna to z kolei podmiot prawny, który nie jest człowiekiem, ale może być podmiotem stosunków prawnych. Co to dokładnie oznacza? Osoby prawne powstają przez zarejestrowanie w odpowiednich rejestrach i uzyskują osobowość prawną. Przykładami osób prawnych są spółki handlowe, fundacje czy stowarzyszenia.

Różnice między osobą fizyczną a prawną

Najważniejsze różnice pomiędzy osobą fizyczną a prawną wynikają z ich definicji. A jakie to dokładnie różnice?

Podmiotowość - osoba fizyczna to konkretny człowiek, podczas gdy osoba prawna to jednostka organizacyjna utworzona zgodnie z prawem

Odpowiedzialność - osoba fizyczna ponosi odpowiedzialność majątkową bez ograniczeń, natomiast osoba prawna ma ograniczoną odpowiedzialność do wysokości swojego kapitału zakładowego

Uprawnienia - osoba fizyczna ma prawa wynikające z przepisów ogólnych, osoba prawna zaś ma prawa określone przez przepisy prawa regulujące jej funkcjonowanie

Istnieją też jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej. Są to np. spółki cywilne, spółki jawne czy spółki partnerskie. Mimo braku osobowości prawnej, te jednostki mogą w pewnym zakresie uczestniczyć w obrocie prawnym, ale odpowiedzialność za ich działanie spoczywa na osobach fizycznych – wspólnikach.

Zalety i wady osób fizycznych oraz prawnych w kontekście prowadzenia biznesu

Osoby fizyczne - zalety:

• Prostszy proces rejestracji działalności, niż w przypadku osób prawnych. Wystarczy zgłoszenie do urzędu
• Większa swoboda podejmowania decyzji, brak wymogów dotyczących struktury zarządzania
• Osoba fizyczna nie musi płacić podatku od spółek, co może obniżyć koszty działalności
• Większy wpływ na działalność firmy, co może prowadzić do większego zaangażowania i motywacji
• Prostsza i mniej skomplikowana księgowość niż w przypadku osób prawnych

Osoby fizyczne - wady:

• Osoba fizyczna odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy, co może prowadzić do ryzyka utraty prywatnych środków
• Brak możliwości pozyskiwania inwestorów zewnętrznych, co może utrudniać rozwój firmy
• Wyższe obciążenie podatkowe w przypadku wysokich dochodów, niż w przypadku osób prawnych
• W przypadku śmierci właściciela działalność może zostać zakończona lub przekazana dziedzicom

Osoby prawne - zalety:

• W przypadku niepowodzenia biznesowego, osoby prawne chronią swoich właścicieli przed odpowiedzialnością za długi i inne zobowiązania spółki. To oznacza, że majątek prywatny właścicieli jest zabezpieczony przed roszczeniami wierzycieli
• Osoby prawne zyskują na wiarygodności w oczach klientów, dostawców i inwestorów, ponieważ są postrzegane jako bardziej profesjonalne i stabilne niż działalność jednoosobowa
• Osoba prawna może przetrwać swoich właścicieli, co oznacza, że działalność może kontynuować nawet po śmierci właściciela lub wyjściu wspólnika
• Osoby prawne mają łatwiejszy dostęp do finansowania, ponieważ mogą emitować akcje i pozyskiwać inwestorów, a także korzystać z większej liczby instrumentów finansowych
• Osoby prawne mają określoną strukturę zarządzania i organizację, co może ułatwiać podejmowanie decyzji i kontrolowanie operacji

Osoby prawne - wady:

• Osoby prawne muszą spełniać szereg wymogów prawnych, takich jak rejestracja, sprawozdawczość finansowa czy przepisy dotyczące zarządu. To może zwiększać obciążenie administracyjne i koszty prowadzenia firmy
• W przypadku niektórych osób prawnych (np. spółek akcyjnych), dochody mogą być opodatkowane dwukrotnie. Najpierw opodatkowane są zyski spółki, a następnie dywidendy wypłacane udziałowcom
• Osoby prawne często muszą spełniać wyższe standardy odpowiedzialności wobec swoich interesariuszy, w tym udziałowców, pracowników, klientów i dostawców. Może to prowadzić do większej ilości kontroli i potencjalnych sporów prawnych
• Osoby prawne muszą często ujawniać informacje o swojej strukturze, zarządzie i wynikach finansowych. Może to prowadzić do utraty prywatności i konkurencyjności na rynku
• Zarządzanie osobą prawną może być bardziej skomplikowane niż prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, ze względu na potrzebę podejmowania decyzji kolegialnych, wymogów dotyczących zgromadzeń czy konieczności dostosowania się do różnych interesów
• Osoby prawne mają zwykle wyższe koszty utrzymania, takie jak opłaty za rejestrację, koszty księgowe, czy wynagrodzenia dla członków zarządu
• Osoby prawne mogą być mniej elastyczne niż jednoosobowe działalności gospodarcze, ze względu na większą liczbę przepisów prawnych, których należy przestrzegać

Na jaką formę prowadzenia biznesu lepiej się zdecydowac? 

Decyzja będzie zależała tak naprawdę od konkretnej sytuacji, preferencji i celów biznesowych, niemniej jest kilka istotnych cech, na które warto zwrócić uwagę niezależnie od wszystkiego. 

Dla osoby fizycznej to:

• Prostsze i tańsze formalności rejestracyjne
• Mniejsza liczba obowiązków sprawozdawczych i biurokracyjnych
• Łatwiejsze rozliczenia podatkowe
• Osobista odpowiedzialność za długi i zobowiązania firmy (brak rozdzielenia majątku prywatnego od majątku firmy)

Dla osoby prawnej (np. spółka z o.o.):

• Większa wiarygodność w oczach klientów i partnerów biznesowych
• Ograniczona odpowiedzialność – majątek firmy jest oddzielony od majątku prywatnego właścicieli
• Potencjalnie korzystniejsze rozwiązania podatkowe
• Większa liczba formalności, obowiązków sprawozdawczych i biurokracji
• Koszty założenia i prowadzenia firmy mogą być wyższe niż w przypadku działalności gospodarczej jako osoba fizyczna

Każda forma prowadzenia działalności gospodarczej ma swoje zalety i wady. Ostateczny wybór zależy od indywidualnych potrzeb, celów i planów na przyszłość. Ważne jest, aby dokładnie przeanalizować te aspekty oraz skonsultować się np. z doradcą prawnym lub podatkowym, który pomoże podjąć właściwą decyzję.