Niemal co czwarta firma w Polsce zakończyła 2024 rok ze stratą

Czynniki wpływające na rentowność firm

PIE zwrócił uwagę, że w latach 2020-2024 rok na polskie przedsiębiorstwa wpływało wiele czynników związanych z pandemią COVID-19 wojną w Ukrainie. Dodatkowo gwałtowny wzrost cen surowców i wysoka inflacja miały spory wpływ na zmianę rentowności firm.

„Na skutek spadku sprzedaży i rosnących kosztów działalności, w 2024 r. firmy w Polsce zanotowały najniższą rentowność w ciągu ostatnich 10 lat. Rentowność obrotu netto zmalała do 3,4 proc., a udział firm osiągających zysk spadł do 77,2 proc., co oznacza, że niemal co czwarta firma zakończyła rok stratą” - podał Instytut.

Przychody w różnych branżach

Raport PIE wyszczególnia trzy typy sektorów z zależności od czynników wpływających na rentowność: branże o niskich marżach i wysokich kosztach (handel oraz transport i gospodarka magazynowa),branże kapitałochłonne z umiarkowaną rotacją i dużą presją kosztową (przemysł, transport, budownictwo), usługi oparte na wiedzy, gdzie dominują efekty skali i elastyczność.

W ujęciu sektorowym największy spadek rentowności dotyczył branż o wysokiej kapitało- i pracochłonności, takich jak przetwórstwo przemysłowe, budownictwo, handel oraz transport i gospodarka magazynowa. W sektorach tych odnotowano obniżenie marż EBITDA, spadek rotacji aktywów oraz słabsze działanie dźwigni finansowej, co łącznie przełożyło się na pogorszenie wskaźników ROA i ROE. Dodatkowym wyzwaniem był wzrost kosztów pracy, który wymuszał utrzymanie ścisłej kontroli kosztów i zwiększanie efektywności operacyjnej.

Z kolei sektory usługowe oparte na wiedzy – takie jak informacja i komunikacja oraz pozostałe usługi – mimo rosnących kosztów pracy i spadku marż, zachowały stosunkowo wysoką rentowność oraz dobrą kondycję finansową. Natomiast przedsiębiorstwa z branży zakwaterowania i gastronomii, po głębokim załamaniu w 2020 r. spowodowanym pandemią, w latach 2022–2023 odnotowały silne odbicie, choć w 2024 r. dynamika poprawy rentowności wyraźnie spowolniła. Stabilność tych sektorów wspierały wysoka rotacja aktywów oraz ostrożne zarządzanie płynnością i poziomem zadłużenia.

„Przychody średnich i dużych przedsiębiorstw niefinansowych w 2024 r. spadły r/r o 3 proc., zaś koszty obniżyły się tylko o 1,8 proc. W efekcie rentowność obrotu netto firm spadła do poziomu należącego do najniższych w latach 2014- 2024. Konsekwencją niskiej rentowności wielu firm było ograniczenie skali inwestycji i tym samym ich wolniejszy rozwój. Dodatkowym czynnikiem hamującym inwestycje były wysokie koszty kredytu przy rekordowych stopach procentowych NBP w latach 2022-2023. W efekcie realne nakłady inwestycyjne obniżyły się o 7,8 proc. Inwestowaniu nie sprzyjał też dominujący udział finansowania ze środków własnych.” – zauważa dr Anna Szymańska, zastępczyni kierownika Zespołu Foresightu Gospodarczego w PIE.

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny; przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce. (PAP)