Innowatorzy na wysokościach. 14 polskich startupów, które zmieniają wspinaczkę i bezpieczeństwo w górach

1. Aplikacja "Ratunek" 

Zaczynamy od aplikacji, którą powinien zainstalować każdy, kto wybiera się w góry. "Ratunek" to jedyne mobilne narzędzie zaaprobowane przez polskie służby ratunkowe: GOPR, TOPR, MOPR i WOPR, zintegrowane z oficjalnym systemem powiadamiania o wypadkach. W sytuacji zagrożenia, takiej jak wypadek czy zaginięcie w górach lub nad wodą, aplikacja w szybki i prosty sposób łączy użytkownika z odpowiednimi służbami. 

Główną funkcją appki jest automatyczna lokalizacja osoby potrzebującej pomocy, wysyłająca SMS-a z dokładnymi współrzędnymi (do 3 metrów precyzji) bezpośrednio do ratowników, nawet jeśli poszkodowany sam nie wie, gdzie się znajduje. Ratownicy zyskują dzięki temu czas, szybko poznają lokalizację, mogą sprawdzić przemieszczanie się poszkodowanego, stan baterii telefonu oraz mają dostęp do zawartej w Książeczce Medycznej informacji o stanie zdrowia użytkownika i kontakcie do osoby, którą należy powiadomić o wypadku.

2. Aerosize Vest One – kompaktowa kamizelka lawinowa

Firma AEROSIZE Labs specjalizuje się w tworzeniu i produkcji innowacyjnego sprzętu ratunkowego dla osób poruszających się zimą w terenie górskim, narażonych na niebezpieczeństwo lawinowe. Ich flagowy produkt to AEROSIZE Vest ONE – pierwsza na świecie kompaktowa kamizelka z poduszką lawinową, certyfikowana przez TÜV SÜD Product Service GmbH. Cały system poduszki lawinowej, o pojemności 174 litrów, jest w całości umieszczony w kamizelce, co sprawia, że jest niezwykle wygodna i kompatybilna z każdym plecakiem. Używa najmniejszych jednorazowych butli z gazem, co przyczynia się do jej kompaktowych rozmiarów i łatwości przechowywania. 

Produkcja ma miejsce w Bielsku-Białej. Kamizelki przeznaczone są zarówno dla profesjonalnych zespołów ratownictwa górskiego, jak i dla freeriderów, narciarzy touringowych i splitboardzistów. AEROSIZE podkreśla, że żaden system poduszek powietrznych nie zastępuje, a jedynie uzupełnia lawinowy zestaw ABC (detektor, łopata, sonda) i konieczne jest odpowiednie szkolenie lawinowe.

3. Jetson ONE – pojazd latający w służbie GOPR

Polski projekt Jetson ONE to ultralekki, jednoosobowy statek powietrzny typu eVTOL (elektryczny pojazd pionowego startu i lądowania), który został przetestowany przez Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) w kontekście wsparcia akcji ratunkowych. Testy z GOPR, w tym lot na szczyt Lubania w silnym wietrze (ponad 16 m/s), pokazały, że maszyna może być szpicą ratowniczą, docierającą do poszkodowanego znacznie szybciej niż tradycyjne metody. Ratownicy widzą w nim potencjał do działania w trudno dostępnych miejscach, np. w tzw. tunelach leśnych, gdzie śmigłowce mają ograniczone możliwości. Skrócenie czasu dotarcia pierwszego ratownika często decyduje o zdrowiu i życiu poszkodowanych.

Ten ważący zaledwie 115 kg pojazd, z bateriami, osiąga prędkość do 102 km/h i ma czas lotu około 20 minut. Z maksymalnym udźwigiem 90 kg (pilot + wyposażenie), jest sterowany jednym joystickiem i wyposażony w zaawansowane systemy stabilizacji lotu. 

Twórcą Jetson ONE jest inżynier Tomasz Patan, który prototyp pojazdu testował na Pustyni Błędowskiej. 

4. Monitor Burz – okno na (górską) pogodę

Aplikacja Monitor Burz to niezbędne narzędzie dla każdego miłośnika gór, szczególnie w sezonie letnim, kiedy wyładowania atmosferyczne są najczęstsze. Oferuje interaktywne mapy burz i radar opadów, umożliwiając śledzenie aktualnej lokalizacji burz, kierunku ich przemieszczania oraz natężenia opadów. Kluczowe funkcje to powiadomienia o zbliżających się wyładowaniach i wydaniu prognozy burzowej, co pozwala na bezpieczne planowanie i modyfikowanie tras. 

Aplikacja integruje dane z różnych źródeł (m.in. Blitzortung.org, ESTOFEX) i dostarcza zdjęcia satelitarne, zapewniając kompleksowy obraz sytuacji pogodowej w Polsce i Europie. Dzięki temu turyści mogą unikać niebezpieczeństw związanych z nagłymi załamaniami pogody w górach.

5. System monitorujący bezpieczeństwo turystów – projekt AGH

Naukowiec z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, dr hab. Radosław Klimek, wraz ze studentami, opracowuje pionierski system komputerowy monitorujący bezpieczeństwo turystów w górach. To pierwsze tego typu rozwiązanie na świecie, zdolne do oceny stopnia narażenia turysty na niebezpieczeństwo w czasie rzeczywistym. 

Aplikacja bierze pod uwagę lokalizację, warunki atmosferyczne z najbliższej stacji meteo, porę dnia oraz stopień trudności szlaku. Wykorzystuje GPS, sieć stacji bazowych telefonii komórkowej (BTS), a nawet dane z obroży telemetrycznych dzikich zwierząt, aby zapobiegać niebezpiecznym spotkaniom. 

System jest wydajny – symulacje pokazały, że efektywnie monitoruje ruch turystyczny nawet 3000 osób jednocześnie. To rozwiązanie, należące do kategorii context-aware services, ma nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo, ale również dostarczyć cenne dane zarządcom parków narodowych do efektywniejszego zarządzania ruchem turystycznym.

6. Łańcuchy z tworzywa sztucznego – bezpieczniejsze szlaki

Zespół dr. inż. Krzysztofa Ostrowskiego z Politechniki Krakowskiej pracuje nad innowacyjnym projektem, który ma na celu zastąpienie stalowych łańcuchów na szlakach górskich kompozytem z modyfikowanego tworzywa sztucznego. 

Inicjatywa, wspierana przez TPN ma na celu eliminację przewodzenia ładunku elektrycznego przez ubezpieczenia szlaków, co było przyczyną tragicznych wypadków podczas burz (np. na Giewoncie w 2019 r.). 

Naukowcy opracują wytrzymały i odporny na warunki środowiskowe kompozytowy łańcuch, system mocowania oraz specjalną zaprawę cementową, częściowo z recyklingu. 

Projekt finansowany przez NCBR kwotą prawie 1,8 mln zł w ramach programu „Lider XIV”, ma szansę znacząco poprawić bezpieczeństwo turystów w Tatrach i Karkonoszach, a także znaleźć zastosowanie w inżynierii lądowej, górnictwie i transporcie morskim.

7. Wspin.app – łatwe umawianie się na wspinaczkę

Wspin.app to darmowa aplikacja mobilna stworzona przez front-end developera Jana Biardzkiego, przeznaczona dla wspinaczy. Umożliwia łatwe planowanie treningów, wyszukiwanie i dołączanie do spotkań wspinaczkowych oraz rejestrowanie swoich przejść. 

Zamiast szukać konkretnego partnera, użytkownik może dołączyć do już istniejącego spotkania, wybierając elastyczne godziny i wspinając się w grupach do pięciu osób. Aplikacja oferuje również mapę ścianek wspinaczkowych z informacjami o nowych drogach i pozwala na śledzenie własnych postępów. Podstawowe funkcje są i pozostaną darmowe, a w przyszłości planowane jest wprowadzenie płatnych opcji.

8. Na szlaku – przewodnik po górskich szlakach

Aplikacja mobilna Na szlaku na Androida to kompleksowe narzędzie dla turystów górskich, skupione na bezpieczeństwie i społeczności. Obsługuje Tatry, Beskidy, Gorce, Bieszczady i Karkonosze. 

Poza tym appka oferuje mapę topograficzną i ortofotomapę, planowanie tras z uwzględnieniem dystansu, przewyższeń i trudności, a także rejestrowanie wycieczek z możliwością udostępniania fotorelacji. 

Aplikacja stworzona przez firmę Weiga posiada rozbudowane funkcje bezpieczeństwa, takie jak ostrzeżenia o zejściu ze szlaku, burzy i zachodzie słońca, a także wbudowany beacon Bluetooth do lokalizacji użytkowników offline. Dostarcza również aktualne warunki pogodowe, obrazy z kamer internetowych oraz niezbędne kontakty do służb ratunkowych (TOPR, GOPR, TPN). Dane szlaków i miejsc są dostępne offline, a aplikacja na bieżąco uzupełnia informacje o remontach i ograniczeniach.

9. Szlaki.app – planuj, nagrywaj, odkrywaj

Aplikacja szlaki.app to mobilne narzędzie do planowania, nagrywania i udostępniania tras turystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem górskich wędrówek. Dostęp do interaktywnych map górskich (Tatry, Bieszczady, Karkonosze i inne) z możliwością pobrania i użytkowania offline. 

Użytkownicy mogą tworzyć własne trasy, rejestrować przebyte wycieczki, sprawdzać profil wysokościowy i wyszukiwać miejsca na mapie, wraz z informacjami o nich i komunikatami o utrudnieniach. Aplikacja oferuje również nawigację, wyzwania związane ze zdobywaniem szczytów oraz funkcje społecznościowe, umożliwiające dzielenie się trasami z innymi.

10. Pogranicze Bez Barier – szlaki i wózki dla niepełnosprawnych

Fundacja Pogranicze Bez Barier, założona w 2014 roku przez Bogumiła Kanika (ratownika GOPR), działa na rzecz aktywizacji osób niepełnosprawnych poprzez sport i turystykę górską. Jej pierwszą inicjatywą było utworzenie górskiego szlaku narciarskiego dla osób niewidomych. 

Obecnie, we współpracy z Politechniką Śląską i GOPR, Fundacja realizuje projekt „Góry bez barier” w ramach konkursu NCBR „Rzeczy są dla ludzi”. Projekt zakłada stworzenie specjalnego wózka dla osób z niepełnosprawnościami oraz oprogramowania, które będzie wyznaczać dla nich dostępne trasy leśne i górskie w Beskidach. 

Wózki będą dostępne w systemie wypożyczalni, a osoby niepełnosprawne będą mogły z nich korzystać bez asysty, dzięki aplikacji i komunikatom głosowym. 

Politechnika Śląska otrzymała dofinansowanie w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację tego przedsięwzięcia. Współpraca obejmuje również szkolenia ratowników górskich z obsługi dronów.

11. Reclimb – cyfrowe ścianki wspinaczkowe 

Startup Reclimb, założony przez Marcina Pery'ego, łączy tradycyjną wspinaczkę z najnowszymi technologiami z dziedziny automatyki, robotyki i elektroniki. Do grona akcjonariuszy dołączyła Aleksandra Mirosław, mistrzyni olimpijska we wspinaczce sportowej.

Reclimb oferuje dwa innowacyjne produkty: SkyWall, ściankę wspinaczkową dla każdego z dynamicznymi grami i wyzwaniami, oraz HighWall, dedykowany profesjonalistom i pasjonatom. HighWall to robotyczna ścianka wspinaczkowa o wysokości 14 metrów, oferująca nieskończoną bazę dróg, precyzyjne pomiary efektywności treningu oraz zaawansowane analizy. 

W kwietniu tego roku startup otrzymał 14 mln zł dofinansowania od PARP w ramach ścieżki SMART na projekt HighWall. Ponadto, Reclimb z sukcesem zakończył publiczną emisję akcji, pozyskując ponad 1,5 miliona złotych od 93 prywatnych inwestorów.

12. Małachowski – spersonalizowana odzież dla ratowników i turystów

Firma Małachowski, z tradycjami sięgającymi 1977 r., słynie z produkcji wysokiej jakości odzieży puchowej i śpiworów, wykorzystywanych przez polskich himalaistów i speleologów. 

Małachowski nie jest startupem, ale ciągle poszukuje innowacji. We współpracy z Politechniką Łódzką, firma realizuje projekt „Spersonalizowana odzież ochronna dla ratowników górskich z aktywną funkcją grzewczą”, dofinansowany ponad 3,9 mln zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Inicjatywa ma na celu stworzenie innowacyjnej odzieży z inteligentnymi funkcjami ogrzewania i zbierania energii z alternatywnych źródeł. 

Innowacyjna odzież obejmująca bieliznę, odzież wierzchnią i warstwy pośrednie, ma zastąpić pasywną odzież outdoorową, zwiększając skuteczność ogrzewania i komfort użytkowania ratowników podczas wielogodzinnych akcji w trudnych warunkach. 

Firma planuje również wdrożenie technologii spersonalizowanej odzieży i śpiworów puchowych sprzedawanych online, dostosowywanych do indywidualnych potrzeb klienta za pomocą zdalnych technik pomiarowych antropometrycznych.

13. Majesty – narty stworzone przez windsurfera 

Marka Majesty narodziła się w Tatrach Wysokich w czasach, gdy większość producentów koncentrowała się na narciarstwie carvingowym. Założona przez pro-windsurfera Janusza Borowca, Majesty postawiło na stworzenie wszechstronnych nart do jazdy poza trasami, które zapewniają maksymalną przyjemność z jazdy w zmiennych warunkach śniegowych.

Firma dąży do łączenia lekkości i wydajności na podejściach z doskonałymi właściwościami zjazdowymi. Ważne jest tu zastosowanie 4x4 design concept i technologii poszerzających zakres zastosowania nart freeride. Narty Majesty są ręcznie wykonywane w fabryce w południowej Polsce, a proces produkcji obejmuje wysokotemperaturowe prasowanie, które nadaje im reaktywność i sprężystość.

14. Trenażer wiszący Chwyto

Chwyto to innowacyjny trenażer zaprojektowany specjalnie dla wspinaczy, którzy chcą ćwiczyć zwisy i siłę chwytu w domowych warunkach.

Kluczowe cechy:

• Regulowana szerokość: Umożliwia dostosowanie rozstawu ram do indywidualnych potrzeb, budowy ciała oraz wielkości pomieszczenia.
• Drewno bukowe: To estetyczny, naturalny wygląd każdego egzemplarza.
• Wymienne chwyty: Pozwalają na bezpieczny trening zwisu, eliminując ryzyko konfliktu podbarkowego, który może pojawić się przy zbyt bliskim rozstawie chwytów.

Chwyto powstało z autentycznej potrzeby i doświadczenia. Jego twórca, Tomasz Przewoźnik – instruktor wspinaczki – przez lata testował dostępne na rynku chwytotablice i trenażery, zawsze trafiając na kompromisy. Albo materiał niszczył skórę, albo rozstaw chwytów powodował dyskomfort i ból barków. Tomasz postanowił stworzyć sprzęt, który faktycznie spełni oczekiwania wymagających użytkowników, eliminując zbędne elementy i stawiając na komfort oraz funkcjonalność. Tak powstał Chwyto — trenażer, który zdobywa uznanie w środowisku wspinaczkowym.

Ciekawostka 

Na koniec, coś dla tych, którzy do górskich wędrówek mają już wszystko :). Chociaż nie jest z Polski, projekt ten może zainteresować nie jednego pasjonata gór. Marka Arc’teryx nawiązała współpracę ze startupem technologicznym Skip (Skip wywodzi się ze środowiska Google X), by stworzyć spodnie trekkingowe MO/GO wyposażone we wspomaganie egzoszkieletowe. Dzięki temu innowacyjnemu rozwiązaniu użytkownik zyskuje nawet 40-procentowy „wzrost mięśni nóg” podczas wspinaczki pod górę, a także dodatkowe wsparcie przy schodzeniu, co znacząco redukuje zmęczenie i ryzyko urazów.

Egzoszkieletowe wsparcie to konstrukcja zasilana bateryjnie, biegnąca od połowy łydki do uda, inspirowana ruchem kozicy górskiej, której niezwykła zwinność i wytrzymałość stanowiły punkt wyjścia dla zespołu projektantów. Prace nad MO/GO trwały cztery lata. 

Spodnie MO/GO mają kosztować około 5 tysięcy dolarów. Wejście do sprzedaży planowane jest na koniec 2025 r.